Assalomu aleykum, Yaponiya ishqivozlari va bu ushbu sahifasi kuzatuvchilari!
Dunyoda ko'p tillar mavjud bo'ladilar, va "papa" va "mama" kibi so'z balki umumbashariy dep ko'rinadi: barcha tillarda "papa" va "mama" so'zi tushuniladi dep ko'rinadi.
Lakin ha, jahonda albatta istisnolar bor: misol uchun Avstraliyada panyjima va pitjantjatjara til "ota" ma'nosi uchun "mama" so'zini ishlatiladi. Bundan bashqa Kavkasda georgiya til ham bir xil dep deyiladi.
Ammo "papa"so'zni islatib "ona" ma'nosini tasvirlagan tillar esa mavjud bo'ladilmilar? Mening qidiruvimga ko'ra faqat bir misol topilgan: "yapon til". Lakin zamonaviy yapon emas, ammo qadimiy yapon til.
Zamonaviy yapon tilda o'zbek "ona" so'zi uchun "haha(母)" so'zini ishlatiladi. Lakin lug'atchi Kaminaga Satoruga ko'ra o'rta asrlar so'zi "hawa" esa qadimiy "papa" kabi o'qilayatgan so'zdan o'zgardi dep qarashni tanishtiradi(1).
❗️papa→fafa→fawa→hawa
Va Kamei Takashiga ko'ra zamonaviy so'z "haha" qadimiy so'z "hawa"-ning boshqa varitanti edi dep o'rganib chiqa(2). Bu uchun Portugaliyadan Yaponiyaga kelgan missionerlik João Rodriguesning lug'at "Vocabvlario da Lingoa de Iapam"-ga e'tibor qaratadi. Chunki bu yapon tilining tarixiy hujjatiga allaqachon "fafa", "faua" kabi aytilgan so'zni bo'rdi va haqiqatdan ishlatildi ekan(3).
Lakin bu "hawa" yapon tilning bir sinoatidir. Bizning zamonaviy so'zimiz "haha" qayerdan keldi? Bu yapon tili tarixining sinoati deo o'ylayman.
Salom
Havolalar
(1)
(2)
(3)Rodrigues, João(1603),"Vocabvlario da Lingoa de Iapam". Nagasaki. PP.163
Salom
